OPINIA PRAWNA W PRZEDMIOCIE WYNAGRODZENIA PIELĘGNIARKI Z TYTUŁEM MAGISTRA PIELĘGNIARSTWA I SPECJALIZACJĄ

OPINIA PRAWNA
W PRZEDMIOCIE WYNAGRODZENIA PIELĘGNIARKI Z TYTUŁEM MAGISTRA PIELĘGNIARSTWA I SPECJALIZACJĄ

1. ZAKRES
Zgodnie z uzyskanym zapytaniem, przedmiotem niniejszej opinii prawnej jest udzielenie odpowiedzi na następujące pytanie:
"Czy zgodne z obowiązującymi przepisami prawa dotyczącymi wynagradzania pielęgniarek jest przypisanie pielęgniarki – mimo posiadania tytułu magistra pielęgniarstwa i specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa zachowawczego – do niższej grupy zaszeregowania tylko dlatego, że pracodawca uznaje, iż wyższe kwalifikacje nie są wymagane na zajmowanym przeze mnie stanowisku w przychodni POZ?"
2. ODPOWIEDŹ NA PYTANIE
Wskazane w pytaniu działanie pracodawcy nie jest zgodne z przepisami prawa – stanowi naruszenie prawa pielęgniarki do zgodnego z prawem i godziwego wynagrodzenia, określonego m.in. w ustawie z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych.
Zgodnie z tą ustawą, zaszeregowanie pracownika do odpowiedniej grupy wynagrodzenia powinno uwzględniać jego poziom wykształcenia i kwalifikacji, a nie jedynie wymagania formalne danego stanowiska. Tym samym pomijanie posiadanych kwalifikacji (np. tytułu magistra oraz specjalizacji) przy ustalaniu grupy zaszeregowania może być podstawą do złożenia skargi do:
•Państwowej Inspekcji Pracy (PIP),
•a także – w razie istnienia – działającego w zakładzie pracy związku zawodowego.

Pielęgniarka może również dochodzić swoich praw na drodze sądowej (sąd pracy), żądając wyrównania wynagrodzenia oraz ewentualnego odszkodowania za naruszenie zasady równego trak-towania w zatrudnieniu.
1. Podstawa prawna
Podstawą prawną określającą minimalne wynagrodzenie zasadnicze pracowników medycznych, w tym pielęgniarek, jest:
•Ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasad-niczego niektórych pracowników wykonujących zawody medyczne (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2139, z późn. zm.).
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ww. ustawy:
"Pracodawca ustala wynagrodzenie zasadnicze pracownika wykonującego zawód medyczny na podstawie współczynnika pracy określonego dla grupy zawodowej, do której pracownik został przypisany, z uwzględnieniem wymaganych kwalifikacji.”
2. Spór interpretacyjny: kwalifikacje „wymagane” czy „posiadane”
W praktyce niektórzy pracodawcy interpretują ww. przepis wąsko – przyjmując, że decydujące znaczenie mają minimalne kwalifikacje wymagane na danym stanowisku, a nie rzeczywiście posiadane przez pracownika.
Stanowisko to zostało zakwestionowane przez środowiska zawodowe, orzecznictwo sądów oraz Rzecznika Praw Obywatelskich.
3. Obowiązujące zasady kwalifikacji do grup zawodowych
W załączniku do ustawy z 2017 r. znajduje się tabela określająca współczynniki pracy dla pielęgniarek w zależności od poziomu wykształcenia i posiadanych kwalifikacji.
Dla pielęgniarki z tytułem magistra pielęgniarstwa oraz specjalizacją w dziedzinie zachowawczej (np. choroby wewnętrzne, pielęgniarstwo rodzinne, itp.) właściwą grupą zaszeregowania jest:
•Grupa 2 – współczynnik pracy: 1,29
„Pracownik wykonujący zawód medyczny, posiadający tytuł magistra i specjalizację.”
4.Stanowisko sądów i organów publicznych
Jest wiele orzeczeń, które potwierdziły, że pielęgniarka z wyższym wykształceniem oraz specjali-zacją powinna być zaszeregowana zgodnie z kwalifikacjami posiadanymi, a nie jedynie mi-nimum wymaganym. Przykładowo:
Sąd Rejonowy / Okręgowy – sprawa VII Pa 172/24
•W I instancji (SR) uznano, że pracodawca nie może arbitralnie zdegradować pielę-gniarki, przypisując ją do niższej grupy płacowej (z wskaźnika 1,29 na 1,02), jeśli posiada magisterium i specjalizację – i nie wypowiedział aneksu zmieniającego warunki pracy.
•W II instancji (SO) podtrzymano, że posiadane kwalifikacje są wystarczającym podstawą zaszeregowania wyżej i wymagały odmowy deprecjonowania stanowiska bez porozu-mienia ze strony pielęgniarki.
Dodatkowy wyrok: XI Pa 350/24 (SO)
Potwierdził, że pielęgniarka z wyższym wykształceniem i specjalizacją należy do grupy zawo-dowej ze współczynnikiem 1,29, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, a nie minimalnie wy-maganymi 1,02 .
Podsumowanie:
•Sygn. VII Pa 172/24 – kluczowe orzeczenie wskazujące, że posiadane kwalifikacje mu-szą decydować o zaszeregowaniu (magister + specjalizacja → wskaźnik 1,29).
•Sygn. XI Pa 350/24 – potwierdza tę interpretację, wskazując na skuteczne stosowanie wskaźnika 1,29 dla pielęgniarek z wyższymi kwalifikacjami.
Nadto:
•Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) – wielokrotnie podkreślał, że pracodawca nie może pomijać wyższego poziomu wykształcenia pracownika tylko dlatego, że „nie jest wy-magany” na konkretnym stanowisku.
•Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych (NIPiP) – uznaje, że przypisanie do niższej grupy zawodowej osób z wyższymi kwalifikacjami narusza zasady równości i sprawie-dliwości wynagradzania.
5. Wniosek końcowy
Mając na uwadze:
•literalne brzmienie ustawy,
•cel ustawy (ochrona pracowników medycznych przed zaniżaniem wynagrodzenia),
•orzecznictwo sądów powszechnych,
•stanowiska RPO i NIPiP,
uznaje się, że pielęgniarka zatrudniona w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ), posiadająca tytuł magistra pielęgniarstwa oraz specjalizację, powinna być przypisana do grupy 2, niezależnie od tego, że na danym stanowisku formalnie wymagane są niższe kwalifikacje.
6. Rekomendacja
Zaleca się, aby pracodawca dokonał ponownej weryfikacji zaszeregowania pracownika zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami i dostosował wysokość wynagrodzenia zasadniczego do współczynnika przypisanego grupie 2, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pod rygorem podjęcia stosownych kroków prawnych, w tym powiadomienia organów nadzoru oraz wystąpienia na drogę sądową.